مهندسی نما چیست؟
رشته مهندسی نما که با گسترش و پیچیده شدن فرم های معماری به وجود آمده است را می توان ترکیبی از علم، هنر و تکنیک های حوزه محیطی و سازه ای که هدف از آن دستیابی به پوششی مناسب، ارزشمند و پایدار برای ساختمان ها می باشد، معرفی نمود. نکته ی جالبی که در این تعریف باید به آن اشاره کرد این است که، مهندسی نما به عنوان یک پل مرتبط بین سه حوزه اصلی معماری، سازه و خدمات در نظر گرفته می شود. از همین رو، اهمیت آن در دنیای امروز رو به افزایش است.
مهندس نما کیست؟
پیش زمینه اصلی مهندسین نما رشته ساختمان و عمران است اما زمینه های بیشتری را شامل می شود. مهندسی نمای ساختمان حرفه ی کاملا صنعتی است که به حوزه ی ساخت و تولید کاملا مرتبط میشود و باید مهندسین نما این پیش زمینه را در حوزه ی صنعت و زیبایی بیشتر از بقیه مهندسان داشته باشند. زیرا نمای ساختمان چهره و هویت هر ساختمان است بنا بر این از نظر زیبایی با مهندسین معمار تقریبا میتواند برابری کند یا حتی چیزی بیش از آنها به همراه داشته باشد.
انواع نما:
نگاهی جامع نمای ساختمان به عنوان اولین و مهمترین عنصر در برخورد با هر بنا، نقش تعیین‌کننده‌ای در زیبایی بصری و هویت آن دارد. انتخاب نوع نما، با توجه به تنوع گسترده‌ای از مصالح و سبک‌ها، به عوامل متعددی از جمله کاربری ساختمان، شرایط اقلیمی، بودجه و سلیقه کارفرما بستگی دارد.
انواع اصلی نما عبارتند از:
- جی اف ار سی(GFRC): نمایی بسیار محبوب و مقاوم، قابل تولید و اجرا به صورت کاملا سفارشی با توجه به سلیقه و نظر کارفرما، همچنین قابلیت تولید در طرح و ابعاد دلخواه.
- سنگ طبیعی: با دوام بالا، زیبایی طبیعی و تنوع رنگ و طرح، انتخابی ایده‌آل برای نماهای کلاسیک و لوکس است.
- آجر: نمایی سنتی و اصیل با عایق حرارتی مناسب و دوام بالا.
- شیشه (Curtain Wall): برای ساختمان‌های مدرن و تجاری مناسب بوده و با فراهم کردن نور طبیعی و دید باز، فضایی دلپذیر ایجاد می‌کند.
- کامپوزیت: سبک، مقاوم و با تنوع رنگ بالا، برای نماهای مدرن و صنعتی انتخاب مناسبی است.
- بتن اکسپوز: نمایی مدرن و مینیمالیستی با مقاومت بالا در برابر شرایط جوی.
- چوب: نمایی گرم و طبیعی با عایق حرارتی خوب، اما نیازمند نگهداری مداوم.
- سرامیک: با دوام بالا، مقاوم در برابر تغییرات دما و تنوع طرح و رنگ.
- فلز: با دوام بسیار بالا و ظاهر صنعتی، برای ساختمان‌های مدرن و تجاری مناسب است.
- سبز (زیستی): با استفاده از گیاهان و فضای سبز، به بهبود کیفیت هوا و کاهش دمای محیط کمک می‌کند.
عوامل موثر در انتخاب نوع نما:
کاربری ساختمان: نماهای مسکونی، تجاری، اداری و صنعتی هر کدام نیازمند مصالح و سبک‌های خاص خود هستند.
شرایط اقلیمی: مقاومت در برابر رطوبت، بارندگی، باد و تغییرات دمایی از جمله عوامل مهم در انتخاب مصالح نما است.
بودجه: هر نوع نما هزینه‌های متفاوتی دارد و انتخاب مصالح به بودجه در نظر گرفته شده بستگی دارد.
سلیقه کارفرما: سلیقه و سبک معماری مورد نظر کارفرما در انتخاب نوع نما نقش تعیین‌کننده‌ای دارد.
اهمیت استفاده از مهندس نما در ساختمان سازی
هنگامی که پروژه ای ساختمانی پایه‌گذاری می شود، باید در همان ابتدای کار فردی به عنوان مهندس نما برای ساختمان در نظر گرفته شود. در واقع، برای تشکیل تیم طراحی ساختمان وجود مهندس نما از الزامات می باشد. چرا که در غیر این صورت ممکن است مشکلاتی همچون میزان عقب نشینی ساختمان و پیشروی نما به سمت بیرون به درستی مورد محاسبه قرار نگیرد و مشکلات جدی را به وجود آورد. البته این تنها یکی از دلایلی است که بر اهمیت مهندسی نما می افزاید. بنابراین، می توان به لزوم استفاده از مهندس نما پی برد.
مهمترین امور مربوط به مهندسی نما
فردی که به عنوان مهندس نما شناخته می شود باید اطلاعات جامعی در رابطه با انواع سازه ها، انرژی، نوع معماری هر ساختمان و دیتیل های اجرایی داشته باشد. به طور کلی، امور مربوط به مهندسین نما به شرح زیر می باشد:
- شرایط آب و هوایی: قبل از هر چیزی باید به وضعیت آب و هوایی منطقه پرداخته شود. چرا که نمای ساختمان در خط مقدم مسائل آب و هوایی قرار دارد.
- رفتار سازه ای: هر ساختاری، سازه ی مخصوص به خود را دارد که نشان دهنده ی رفتار های ویژه ی خودش است و باید مورد بررسی قرار گیرد.
- تعامل با سازه اصلی: مهندسی نما باید در نظر داشته باشد که نما به عنوان یک سازه ی خود ایستا شناخته نمی شود. در واقع، نما باید بتواند وزن خود را به سازه اصلی انتقال دهد. بنابراین، اگر سازه اصلی ایستا باشد، طبیعتا نمای آن هم ایستا خواهد بود.
- انتقال حرارت از نما: باید توجه داشت که نما صرفا هدر دهنده حرارت نیست و گاهی می تواند به عنوان دریافت کننده نیز شناخته شود.
- بهره وری انرژی: انرژی یکی از بحث های مهم در دنیا است. مهندسی نما با طراحی مناسب می تواند از هدر رفت انرژی جلوگیری نماید.
- تهویه: این موضوع بیشتر مربوط به مهندسی تاسیسات است. اما باید بگوییم که نمای ساختمان هم می تواند این کار را انجام دهد. به همین دلیل لازم است مهندسین نما راهکاری مناسب را در نظر بگیرند.
- ماندگاری: همه ی قسمت های ساختمان باید از پایداری و ماندگاری مناسبی برخوردار باشند. از این رو، نمای ساختمان هم باید طبق تعریفی که برای آن در نظر گرفته شده است، از پایداری برخوردار باشد.
- حریق: استفاده از نمای نامناسب می تواند در مواقع آتش‌سوزی صدمات جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد.
-
- آکوستیک: این مورد از مهندسی نما در ایران کمتر مورد توجه است. این مورد می تواند از ورود آلودگی های صوتی جلوگیری کرده و آسایش ساکنان را به همراه داشته باشد.
دوره های مهندسی نما در دنیا
همان طور که می‌دانید، مهندسی نما به عنوان یک رشته اصلی و مادر در بین رشته های مهندسی در دانشگاه ها شناخته نمی شود. با وجود این که این رشته به عنوان یک دانش و تکنیک کاربردی شناخته شده است، اما باز هم آن را به عنوان یک رشته مجزا در دانشگاه های داخل کشور تدریس نمی کنند. حتی در زمانی که بخش نامه ی اضافه کردن رشته های مهندسی به دانشگاه های کشور ابلاغ شد، باز هم این مهندسی در تیررس دید مسئولین قرار نگرفت.
البته در بسیاری از کشور های پیشرفته این گونه نیست و مهندسی نما به عنوان یکی از رشته های پرطرفدار شناخته می شود. برای مثال موسسه DAAD در کشور آلمان لیسانس این دوره را ارائه می دهد. در مثالی دیگر می توان به دانشگاه West London اشاره کرد که مدرک فوق لیسانس و دکتری این رشته را ارائه می دهد. جالب است بدانید که مدیر گروه این رشته در دانشگاه West London فردی ایرانی به نام آقای دکتر بهادری می باشد که به عنوان یکی از مهندسین سرشناس در این رشته در سراسر جهان شناخته می شود.
چالش های پیش رو در این رشته
مهندسی نما هم مانند هر حرفه ی دیگری دارای چالش ها و تهدید هایی می باشد که باید مورد توجه قرار گیرد. از جمله این چالش ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- چالش سازه: در ساختمان هایی که ارتفاع آن ها بیشتر از 60 متر باشد، محاسبه بار باد بسیار سخت بوده و باید از روش هایی مانند تونل باد استفاده نمود.
- چالش روش نصب: طبیعی است که در هر ساختمانی متناسب با دسترسی هایی که به خیابان، همسایه ها، ترافیک، جرثقیل، تاور یا بالابر دارد، می توان از استراتژی های متفاوتی برای نصب نما استفاده کرد. برای اجرای این استراتژی ها لازم است مواردی همچون روش ارسال بار، انبار و دپو، جابجایی کالا در طبقات، نصب و آب بندی نما مورد بررسی قرار گیرد.
- تدوین اسناد مهندسی: یکی از الزامات اساسی در مهندسی نما تهیه دیتیل های کلی و جزئی می باشد. در واقع، اجرای نمای مورد نظر بدون استفاده از شاپ های دقیق اجرایی خداحافظی با کیفیت و نظارت مناسب می باشد.
- قوانین ایمنی: همان طور که می‌دانید، یکی از خطرات اصلی در ساختمان سقوط قطعات نما به هنگام زلزله می باشد. از همین رو، لازم است که مهندسین نما تا حد امکان دیتیل های خشک را جایگزین مصالح ماسونری نمایند.
- پیش بینی دسترسی و نگهداری نما: از دیگر چالش های پیش روی مهندسی نما نظافت و تعویض قطعات نما پس از بهره‌برداری است. معمولا بعد از بهره‌برداری از نما نیاز است تا هر از گاهی نما با استفاده از روش های روف کار، اسپایدر، مونو ریل و یا هر روش دیگری نظافت شود. از همین رو، لازم است در طراحی نما این موارد مورد توجه قرار گیرد.
|